Selo Orašac nadomak Aranđelovca je mesto dogovora o podizanju Prvog srpskog ustanka i proglašenja Karađorđa Petrovića vrhovnim voždom, na Sretenje, 15. februara 1804. godine.
U znak sećanja na ovaj veliki događaj podignuta je u Orašcu crkva Vaznesenja Gospodnjeg, Spomen škola i spomen česma u Marićevića jaruzi, muzej i skulptura Karađorđa i tako formiran spomenički kompleks. Znamenito mesto Orašac obuhvata i dragocene objekte narodnog graditeljstva kao trajno svedočanstvo materijalne kulture na ovim prostorima u 18. i 19. veku.
U spomen velikom istorijskom događaju koji je srpskom narodu doneo nacionalnu slobodu i pokrenuo stvaranje Srbije kao moderne evropske države, 15. februar se slavi kao Dan državnosti.
Crkva u Orašcu je podignuta u vremenu od 1868. Do 1870.god. Nije poznato ko je projektovao crkvu. Predstavlja po dimenzijama manju, arhitektonski skromnu gradjevinu sa skladnim proporcijama i jednostavnim oblicima. Ima osnovu u obliku pravougaonika koja se na istoku završava spolja petostranom, a iznutra polukružnom oltarskom apsidom, a na zapadu ulaznim predvorjem.
Škola, sagradjena je 1932.god. čini gradjevinu koja po čistoti arhitektonske zamisli i solidnosti gradjenja spada medju najlepša zdanja ove vrste u unutrašnjosti Srbije.česma se nalazi na lokaciji „Marićevića jaruga“ nedaleko od crkve. Podignuta je 1954.god. povodom 150 – godišnjice prvog srpskog ustanka. Česma je deo veće celine u vidu podzida sagradjenog od kamenih blokova.
Povodom dvestagodišnjice od podizanja Prvog srpskog ustanka opština Aranđelovac podigla je spomenik Karađorđu u belom venčačkom mer-meru, visine 3.40m, rad vajara Drinke Radovanović. Memorijalni spomenički kompleks u Orašcu dopunjava nadgrobno obeležje Teodosija Marićevića, koji se nalazi u dvorištu kuće porodice Anić, u blizini škole i crkve. Ovaj jasenički knez i trgovac poznata je ličnost iz dogovora o izbijanju ustanka 1804.god. Rodjen je u Orašcu i bio jedan od kandidata za starešinu ustanka.
Od ne manjeg značaja je činjenica da se u selu Orašac nalaze odredjena znamenja savremena prvom srpskom ustanku. Reč je o nekoliko starih, i sa stanovišta etnografije veoma vrednih kuća i drugih objekata, koji su zakonom zaštićeni.
Izvor: bukovickabanja.rs, Foto: TO Arandjelovac
