Administrativni i kulturni centar Kuršumlija, jedan od retkih gradova u Evropi koji se prostire na tri reke, Toplica, Kosanica i Banjska reka
Kuršumlija (starosrp. Bela Crkva) je gradsko naselje u opštini Kuršumlija u Topličkom okrugu. Opština Kuršumlija nalazi se na jugu Srbije, blizu administrativne linije sa Kosmetom, veličine 952 km². Njena teritorija smeštena je u centralnom i gornjem toku reke Toplice, u slivovima njenih pritoka Kosanice i Banjske.
Na ovim prostorima vladao je Stefan Nemanja nakon što je postao veliki župan i ovde podigao svoju prvu zadužbinu
Pročitaj još: “Kule” u Đavoljoj Varoši su najpoznatije ove vrste u Evropi i vrlo retke u svetu
Administrativni i kulturni centar opštine je grad Kuršumlija, jedan od retkih gradova u Evropi koji se prostire na tri reke, Toplica, Kosanica i Banjska reka. Kuršumlija još uvek nosi ime od turske reči za puščano zrno (metak) kurşun sa dodatkom li, na koji se nadovezuje nastavak -ija.
U doba Rimljana Kuršumlija se nazivala Ad Fines, što znači „na kraju“ jer je bila na granici dve provincije, Dalmacije i Gornje Mezije. Bila je u to vreme jedna od važnih stanica na poznatom rimskom putu Niš-Lješ.
U srednjem veku bila je prva prestonica Stefana Nemanje. Između 1159. i 1168. godine on je ovde sagradio svoja prva dva manastira, Svetog Nikolu Topličkog i Presvetu Bogorodicu Topličku. Zbog olovnog krova manastirskog hrama, koji je davao blještavi odsjaj, mesto je prozvano Bela Crkva.
Prilikom ustanovljavanja autokefalne Srpske arhiepiskopije, prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava je 1219. godine osnovao nekoliko novih eparhija među kojima je bila Toplička eparhija sa središtem u Svetom Nikoli Topličkom. Nakon proglašenja Srpske patrijaršije (1346), toplički episkopi su dobili počasni naslov mitropolita, a tokom narednih vekova nazivali su se mitropolitima topličkim i belocrkvanskim.
Na početku turske vladavine mesto se zvalo Kuršumli Kilise / Kurşunlü Kilise (tj. Olovna Crkva), što se odnosilo kako na ranije srpsko ime naselja, tako i na činjenicu da su Nemanjine crkve opstale. Za vreme turske vlasti, Kuršumlija je bila sedište lokalne turske uprave i jedan od najvećih trgova olova i srebra u srpskim zemljama. Izvorno ime grada je opstajalo i dalje, te je tako na karti iz 1689. godine zabeleženo upravo kao Bela Crkva (Bellacherqua).
Uoči oslobađanja od Turaka u srpskim dokumentima se pominje i kao Kuršumlje, i najzad, po oslobađanju 1878. godine, kao Kuršumlija. Tokom čitavog 20. veka, a i sada, Kuršumlija je bila u pasivnom položaju u odnosu na mnogo veće i razvijenije Prokuplje i Niš, i prema tim gradovima, ali i prema Beogradu tekle su migracije stanovništva iz ovoga kraja.
Najprepoznatljiva je po svoja dva simbola: misterioznoj Đavoljoj varoši i nadaleko čuvenim lekovitim vodima koje izviru u Prolom Banji. O istorijskom značaju ovog grada, nažalost, manje se priča, uprkos tome što je važnost ovog mesta itekako velika. Na ovim prostorima vladao je Stefan Nemanja nakon što je postao veliki župan i ovde podigao svoju prvu zadužbinu. Zbog toga se o ovom mestu može govoriti kao prvoj prestonici nemanjićke Srbije.
Kuršumlija je takođe dom nekoliko manifestacija, koje pokušavaju da sačuvaju običaje i elemente odvajkada upletene u život grada i okoline.
Izvor: Wikipedia, TO Kuršumlija, Foto: TO Kuršumlija
