Gostuša je selo na Staroj Planini, tridesetak kilometara udaljeno od Pirota. Nalazi se na obalama Zavojskog jezera, na nekadašnjem rimskom putu.
Odlikuje ga arhaična arhitektura zbog koje ga zovu i „Kameno selo“, kao i očuvanost starih običaja i kulture. Do izgradnje Belskog mosta, kojim je premošćeno jezero, ovaj kraj je bio teško dostupan. O Gostuši, kao autentičnom selu koje najvernije oslikava život staroplaniskog stanovništva u prošlom veku, snimljeni su mnogobrojni filmovi i napisani tekstovi koji su ušli u anale etnografije.
Selo Gostuša je smešteno na jugoistočnim padinama Stare planine u dolini Gostuške reke. U odnosu na opštinski centar, grad Pirot, udaljeno je 14 km severoistočno. Oblast kojoj selo pripada naziva se Srednji Visok koji je deo većeg područja tj. Visoka. Visok predstavlja oblast u slivu reke Visočice između južnih padina Stare planine sa severne strane i planine Vidlič sa južne. Srednji Visok zauzima prostor u srednjem toku reke Visočice u kome je formirano Zavojsko jezero a pored Gostuše mu pripadaju i sela: Bela, Pakleštica, Velika Lukanja, Koprivštica, Pokrevenik i Zavoj.
Ne postoje pouzdani podaci o nastanku sela ili kontinuitetu naseljavanja prostora na kome je danas Gostuša.
Postoje razna tumačenja, legende, predanja, a jedno od njih kaže da je Gostuša jedno od tri najstarijih naselja u okolini Pirota.
Iako je ovaj prostor bio naseljen i ranije, činjenica je da se u pirotskom kraju nalaze brojni arheološki nalazi koji svedoče o postojanju značajnog broja naselja u antičko doba. Kako se pored ravničarskog dela opštine Pirot, kroz koji je prolazio Via militaris, arheološki nalazi se sreću i preko prevoja Stare planine što ukazuje da je ovaj prostor u to vreme imao veći značaj od današnjeg.
Prvo pominjanje Gostuše kao naseljenog mesta pod današnjim nazivom je u turskim poreskim defterima iz 1576./1577. godine. Gostuša je tada imala devet dželepčijskih domćinstava i pripadala je kazi Šehirćoj.
Kada je 1877. pirotski okrug ušao u sastav Knećevine Srbije. Okrug je bio podeljen na grad Pirot i srezove: Nišavski, Visočki i Lužnički. Gostuša je pripadala Visočkom srezu i Velikolukanjskoj opštini sa 783 stanovnika u 95 domaćinstva.
Do Gostuše je moguće doći samo preko Pirota, Visočkim putem, čija deonica između Pirota i Gostuše iznosi oko 28 km.
Izvor: Wikipedia, Foto: Facebook/Planinski klub Vidlič
