Nalazi se severno od Velikog i malog Krša sa prosečnom nadmorskom visinom od 450 m.
Selo Gornjane, 27 kilometra udaljeno od Bora smestilo se na 9034 hektara gornjanske visoravni. Ovo selo je u narodu takođe poznato i kao ,,Mala Švajcarska“. Neki tvrde da je takav naziv dobilo zbog planinskih venaca i pejzaža koji se mogu videti u njegovom okruženju.
Prvi podaci u pisanim dokumentima potiču iz 1524.god. gde se ovo područje naziva imenom Gornjan. Iste godine Porečje pada pod Turskuvlast i u popisu se pojavljuju osam sela na prostoru današnjeg Gornjana: Gornjan, Ljubova, Grešnica, Vidorište, Klokovac, Crkvenac, Lozovica,i Dobrosnice. Ljubovska reka duboko preseca površinu gornjanske visoravni i Staro selo je svoje sedište našlo baš na obalama ove reke.
U jednom trenutku broj vodenica se kretao oko 61, postojale su male hidrocentrale i veći broj strugara koje su prerađivale drvo
Pročitaj još: Nigde nije kao kod kuće – doživi nezaboravne trenutke na najlepšim planinama Srbije!
Reka je ovoga puta bila granica između Smederevskog sandžaka sa desne i Vidinskog sandžaka sa leve strane. 1833. u srpskoj karti upisano je kao selo Gornjan, mada se pretpostavlja da je to prostor Starog sela. Administrativni, kulturni i trgovački centar pomera se na prostor današnjeg centra sela, nakon što je početkom 1839.god. u iznenadnom potopu bujica odnela sa sobom sve vodenice, trgovine, kafane i kuću tadašnjeg seoskog popa u kome je i sam stradao.
Nova lokacija sela izabrana je van rečnih tokova i bila je isključivi uslov za dobijanje pomoći koga je postavio Miloš Obrenović kako bi se sprečila eventualne slične katastrofe. Skoro pola veka kasnije na mestu današnjeg centra sela počela je da se zida crkva Svete Trojice koja je, brižno čuvana, više od jednog veka i danas u odličnom stanju. Ubrzo posle 1901.god. započeta je seoska škola na novoj lokaciji sela.
Postojala je škola u zaseoku Garvan i u mestu zvanom Krušar koja i danas radi. Po priči meštana selo je imalo 14 zaseoka koja i danas postoje: Crkvenac, Balta mare, Krušar, Fundonje, Dumbrava, Vizak, Kraku Floresku, Velika kulma, Mala kulma, Selište, Srbulešti, Manastir, Garvan, Prekokrš. Danas postoji jedno centralno groblje.
U ataru Gornjana bogatstvo voda pretočeno je u rad brojnih vodenicapotočara koje su rodne useve sa plodnih oranica mlele i tako prehranjivale mnogobrojno stanovništvo s početka dvadesetog veka. U jednom trenutku broj vodenica se kretao oko 61, postojale su male hidrocentrale i veći broj strugara koje su prerađivale drvo kojega je u izobilju bilo na padinama Velikog krša.
Oko gornjanske visoravni uzdižu se planine Veliki Krš (1148m), Mali Krš(929 m), planina Stol (1156m), Deli Jovan(1141m). Sa severa selo se graniči sa Rudnom glavom, Crnajkom, sa zapada sa Vlaolom, istočno se nalaze Tanda i Luka, na jugoistoku je Bučje, južno sa druge strane planine Veliki Krš prostire se selo Krivelj.
Raznolikost reljefa pružilo je utočište i predstavlja stanište brojnim biljnim i životinjskim vrstama. Na planini Veliki krš nalazi se preko 70 speleoloških objekata, pećina, jama, i stanište je 11 vrsta grabljivica. Visoravan na kojoj se smenjuju livade, obradivo zemljište i šumarci pogodno je za razvoj stočarstva, sakupljanje lekovitog bilja, pečuraka.
Arheološko nalazište Manastirište nalazi se jugozapadno od ulaza u selo. Na samom lokalitetu nalaze se ostaci crkve koja po mišljenju arheologa pripada grupi hramova obnovljenog raškog tipa. Crkva je dužine 14 metara i širine 8 m, ostaci kamenih zidova dostižu visinu od oko 0,8m a debljina je 0,72m, iako dosta oštećena mesto je gde se prepliću stvarnost, magija i legenda o mestu koje zrači mistikom i neobično prisutnom pozitivnom energijom. Međutim mišljenje starosedelaca je da je na ovom mestu postojao manastir sa pratećim zgradama čiji se ostaci naziru i po nekim pričama posmatrajući kartu ovaj se manastir nalazi u pravoj liniji sa manastirom Gornjak i Bukovo.
Izvor: Jasna Tomić/TO Bor, Foto: Facebook/Wild East Serbia, TO Bor
