Banja Koviljača, jedna od najlepših i najlekovitijih banja Balkana, nalazi se u zapadnoj Srbiji, u zagrljaju reke Drine i šumovite planine Gučevo, na nadmorskoj visini od 128 m.
Poznata je posebno kao banja koja pomaže u lečenju reumatskih oboljenja. Specijalna bolnica za rehabilitaciju u Banji Koviljači prva je ustanova takvog tipa u našoj zemlji u kojoj će se lečiti osiguranici austrijskog penzionog fonda koji su srpskog porekla. Od četiri centra u Srbiji koji su bili u užem izboru, austrijska komisija je procenila da sve evropske uslove za kvalitet lečenja, ispunjava upravo bolnica u Banji Koviljači.
Do Banje Koviljače se drumski stiže auto-putem Beograd-Ruma a zatim regionalnim putem Ruma-Šabac-Loznica-Banja Koviljača (143 km). U Banji postoji železnička stanica na pruzi Beograd-Mali Zvornik, ali njom saobraćaju samo lokalni vozovi. Najbliži aerodrom je u Beogradu (oko 135 km). Granični prelaz ka Bosni i Hercegovini je udaljen 5 km.
Istorija
Arheološka istraživanja su pokazala da je prostor Banje Koviljače bio davno naseljen. Ima ostataka po kojima se zaključuje da je tu bilo veliko rimsko naselje Genzis (Genzis). U srednjem veku, pod zidinama Koviljkinog grada, narod je masovno pohodio izvore lekovite vode. Iz tog perioda i potiče prvi pisani dokument (1533), gde se Banja spominje kao seosko naselje u nahiji Bohorina.
U XVIII veku bogati Turci iz Mačve i Podrinja dolazili su na izlete u ovaj kraj. Postoje podaci da su Turci „zvorničani“ 1720. godine sagradili jedan objekat-kupatilo za lečenje žena, kao i da je i pre toga korišćeno lekovito blato. Nekada je narod nazivao Smrdan bara ili Smrdan banja zbog smrdljive bare koja je bila tu gde je sumporovita voda sama izbijala na površinu i godinama i vekovima, stvorila prirodno crno sumporovito blato, odakle je izbijao i širio se smrad na „zapaljen barut“ ili „trula jaja“ – na sumporvodonik.
Banja je stavljena pod zaštitu države 1867. godine, za vreme vladavine Mihaila Obrenovića.
U lepotama Banje Koviljače, između ostalih, uživali su i Dositej Obradović, Vuk Karadžić i srpski Vožd Karađorđe. Na raskošne balove dolazio je i Kralj Aleksandar Karađorđević. Banja Koviljača postaje banjsko lečilište u vreme Kralja Petra I Karađorđevića koji, 1908.god., uz svoju rezidenciju, podiže savremeno sumporno kupatilo. Jedno sumporovito blatno kupatilo, započeto još pre 1. svetskog rata, završeno je u avgustu 1935.
Banja Koviljača je potpuno izgrađena tokom dvadesetih i tridesetih godina XX veka. Podignuti su luksuzni hoteli i vile i uređen park. Mesto glavne zabave od 1939. godine postaje nadaleko poznat Kursalon koji pleni svojom lepotom, a bogat enterijer u sebi još uvek nosi duh prošlih vremena. Prva kockarnica na Balkanu otvorena je u Kursalonu.
Simbol Banje
Park u Banji Koviljači predstavlja prepoznatljivi simbol banje, koji je stvaran po ugledu na zapadnoevropske parkove. Nalazi se u centralnom delu, ispod šume i prostire se na površini u njenom centralnom delu od 20 hektara i kompleks parkovske šume od oko 40 hektara. Park u okviru kompleksa Banje Koviljače predstavlja prostorno-kulturnu i istorijsku celinu, pod zaštitom države.
Sve do polovine devetnaestog veka, prostor na kojem se danas nalazi park, ličio je na močvaru iz koje su se širili neprijatni mirisi sumporovite vode, a koju su opet i meštani i putnici namernici često posećivali. Razlog je bila izuzetna i već tada nadaleko poznata lekovitost banjskih izvora. Ljudi su masovno dolazili do močvarne doline u kojoj su sa svih strana šikljali izvori sumporovite, gvožđevite, bakrovite vode, praveći prirodnim putem lekovito blato.
Početkom dvadesetog veka, kada je Koviljača bila potpuno izgrađeno banjsko lečilište, uređen je i park. Radijalne je osnove, gde se strogo vodilo računa o tome gde će se i koji objekat graditi i u kom delu parka, tako da se čak jedno vreme nije dozvoljavala gradnja vila ni na njegovom obodu. Sve staze banjskog šetališta vodile su prema raskošnom vodoskoku koji je dominirao banjskom panoramom i bio jedan od njenih prepoznatljivih simbola.
Šezdesetih godina vodoskok je zamenjen fontanom, a najlepši detalj sa njega, četiri lavlje glave u bronzi, ugrađene su na obližnjoj česmi. Parkovske staze su bile posute žutom rizlom i kada se gledalo sa visine ličile su na kraljevsku krunu. Posle Drugog svetskog rata dve dijagonalne staze između starog blatnog kupatila i vile “Dalmacija” su zatrpane, a samim tim je narušen prvobitni izgled parka.
Muzej prirode
Park predstvlja jedinstven muzej prirode na otvorenom sa preko osamdeset vrsta drveća, prekrasnim cvetnim aranžmanima i prostranim travnatim površinama. Ambijentu doprinose i očuvane predratne vile „Dalmacija” i „Hercegovina”, zdanje kupatila Kralja Petra I, koji adaptirani sijaju punim sjajem u okviru Specijalne bolnice za rehabilitaciju, prepoznatljivog Kur salona i vila koje tek čekaju obnovu.
Izvor: Wikipedia, banjakoviljaca.rs Foto: Shutterstock
